Page 53 - Kastamonu Genç Akademi Dergisi 2. Sayı

info@kastamonugencakademiderigisi.com

fikrinde olduğundan (el-Münḳıẕ, s. 33-34) geliştirilmesi gerekmektedir. Lakin bunu

35
yöneltilen bu tenkitleri dikkate almadı.” yaparken kadim geleneğimizi görmezden gelmek
ve soğuk bir reformizm tavırlarına bürünmek ana
Günümüzde yaşanan bu dinsizleşme sorununda
gayenin çerçevesinden çıkmak olacaktır. Bu
İmam Gazali’nin Batınîlik ile verdiği
konudaki ana gayemiz ise din çatısını değiştirmek
mücadelesinde gösterdiği tavrın ve zihniyetin
değil, geliştirmek olmalıdır. Ve bu gelişmiş din
örnek alınmasının, kadim din geleneğimizin
çatısı, ötekileştirme ve tekfir hastalığından uzak,
bizlere bıraktığı mirasın bugüne tevarüsü
içerisinde farklı renkleri de barındırabilecek bir
şeklinde çok yararı olacağı kanaatindeyim.
hüviyette olmalıdır. Bu geliştirilecek olan din
Gazali, dine cephe almış yanlış bir akımın
dilinin öteki dünyayı önemsediği kadar bu
eleştirisinin hemen karşı tarafa saldırmakla
dünyayı da önemsemesi ve değersiz görmemesi
fayda vermeyeceği şeklinde mantıki bir olgunluk
gerekir. Amaçlarından bir tanesi, ahiret kadar
göstermiş ve bu eleştirinin yapılabilmesi için
dünya hayatını da mamur etme çabası olmalıdır.
çevresinden gelen eleştiri oklarına da göğüs
Böyle bir üslup hem toplumsal ahlakı hem yeni
gererek ilk evvela Batınîliğin derin bir
nesillerin dine bakışını hem de dinin insana
incelemesini yapmıştır. Bu incelemelerinin
verdiği değeri olumlu yönde etkileyecektir.
sonucunda elde ettiği verileri toplayarak henüz
Müslümanların dünyaya verdikleri değer, bir
sistematik bir bütünlüğü olmayan Batınîliğe
imtihan sahası olmaktan, bedenine verdiği değer
aslında deyim yerindeyse bir başucu kitabı
yalnızca ibadetleri uygulayabilmesini mümkün
hazırlamıştır. Gazali’nin bunu yapmasının
hale getiren bir araçtan, bilime verdiği değer ise
sebebi, karşısındaki akımın elle tutulur bir fikir
Kur’an ‘a gizlenmiş bilimsel gerçeklikleri bugün
bütünlüğüne sahip olmamasından dolayı
ortaya çıkarmaya yarayan bir vasıtadan çok daha
sistematikleştirilmeden yapılacak olan bir
fazla olmalıdır. Kaldı ki bilimin sadece
eleştirinin Batınîliği öldürücü olarak
Kur’an’da gizlenmiş gerçekleri ortaya çıkaran
vuramayacağını düşünmesiydi.
bir olgu olarak algılanması bile aslında başlı
İşte bugünün Gazali’leri de bin yıl önceki bu
başına İslam dünyasını bilime daha fazla teşvik
örneği esas almalı ve karşısındaki bu dinden
etmeye yetiyor olmalıdır. Okumayı, öğrenmeyi ve
kopma/soğuma sorununu çözebilmek için sarf
bilimi, kabirde lazım olanlar ve olmayanlar
edeceği enerjiyi hemen saldırı durumuna geçerek
şeklinde ayırmak, öteden beri süregelmiş
değil, Gazali’ce bir tutumla karşısındakini
yaşamsal bir hata ve hayata kıymet vermeme
anlamaya ve sorun tespitine harcamalıdır.
tavrıdır.
Nitekim doğru teşhis tedavinin yarısıdır.
Batı dünyasının Doğuyu geride bırakmasının
Dinden hızla uzaklaşma sorununun
sebebi, eskiden bizim dert edindiğimiz, lakin
çözümlenebilmesi için insanı ve ahlakı merkeze
zamanla önemsemeyip unuttuğumuz bir olgudur.
alan bir din dilinin, bir din üslûbunun

35 MUSTAFA ÇAĞRICI, "GAZZÂLÎ", TDV İslâm Ansiklopedisi,
https://islamansiklopedisi.org.tr/gazzali#1 (08.09.2022).

46