Page 45 - Kastamonu Genç Akademi Dergisi 1. Sayı

ĠBN TUFEYL‟ĠN RUH ÜLKESĠ

Yusuf DALKILIÇ

KÜ Ġlahiyat Fakültesi

Ġslam dünyasında Ġbn Tufeyl, Batı‟da Abubacer adıyla tanınmaktadır. Endülüs‟ün
yetiĢtirdiği en büyük Ġslam düĢünürlerinden birisi olan Ġbn Tufeyl‟in asıl adı Ebubekr

Muhammed bin Abdülmelik bin Muhammed bin Muhammed bin Muhammed bin Tufeyl el-

Kaysî olup milâdî 1106 yılında Gırnata‟nın kuzeydoğusundaki Vadiü‟l-AĢ‟ta doğdu. Künyesi
Ebu Cafer olarak söylense de yaygın olarak bilineni Ebu Bekr‟dir. Araplar arasında saygınlığı
1
olan Kays kabilesine mensuptur.

Ġbn Tufeyl‟in gençlik yıllarına ait bilgileri aktaran yeterli kaynak elde mevcut değildir.
2
Dolayısıyla eğitim hayatı da tam olarak bilinememektedir. Ancak o dönemlerde Endülüs‟ün
iki tane çok önemli ilim ve kültür merkezi olarak bilinen, günümüz Sevilla ve Kurtuba gibi
bölgelerinde eğitim almıĢ veya yetiĢmiĢ olması muhtemeldir. Nitekim sahip olduğu ilmî

donanımları da bunu doğrular niteliktedir. Ayrıca Ġbn Tufeyl‟in talebesi Nureddin Bitrûcî‟nin

(ö. 1217) onu, kadı olarak anması ve Lisanüddin Ġbnü‟l-Hatib‟in, kendisini filozof, tabip,
fakih olarak nitelemesi, astronomi ve felsefenin yanında özellikle Ġslam Hukuku ve Kelam
3
gibi din bilimleri alanında da yetkin olduğunu kanıtlar niteliktedir.

Ġbn Tufeyl, Gırnata valisinin ve Muvahhidî Sultanı Ebu Yakup Yusuf‟un özel

hekimliğini yaptığı sırada sultanın aynı zamanda yakın dostu da olmuĢ ve hatta rivayete göre

onun vezirliğini de yapmıĢtır. Bu yakın ilgi ve dostluk Endülüs‟te bilim ve düĢünce hayatına
çok etki etmiĢ, devrin önemli bilim ve düĢünce adamları sarayda toplanmıĢ ve ilmî çalıĢmaları

desteklenmiĢtir. Abdülvahid el-Merakesî‟nin bu yakınlığı Ģöyle aktarmıĢtır: “Sultan’ın Ġbn

Tufeyl’e karĢı büyük sevgi ve dostluğu vardı. Uzun süreler gece gündüz onun yanında
4
kaldığını ve pek dıĢarı çıkmadığını söylerler”

Ġbn Tufeyl, sultanla yakın dostluğu devam ederken Ġbn RüĢd‟ü ona takdim etmiĢ ve
Ġbn RüĢd de bu ortamda yetiĢme imkânı bulmuĢtur. Ayrıca felsefe alanında kendisine yakın

1
İbn Sina, İbn Tufeyl, Hay Bin Yakzan, çev. M. Şerafeddin Yaltkaya, Babanzâde Reşid (İstanbul: Yapı Kredi Yay.,
2021)
2
Hilmi Ziya Ülken, İslâm Felsefesi Kaynakları ve Etkileri (İstanbul: Ülken Yay.).
3
İlhan Kutluer, “İbn Tufeyl”, TDV İslâm Ansiklopedisi (İstanbul: TDV Yay., 1999), 20/418-425.
4
İbn Sina, Hay Bin Yakzan.
40