Page 49 - Kastamonu Genç Akademi Dergisi 1. Sayı
P. 49
devam eder. Kavga eden iki kargaya gözü iliĢir. Biri ölür diğeri ölen kargayı bir çukur açarak
içine gömer. Hay, bunu görerek aynı Ģekilde anne ceylanı gömer. Daha sonra “Hay, ormanda
çıkan bir yangın sonucu ateĢi keĢfeder. Onun yakıcı, aydınlatıcı ve ısıtıcı gücünü fark eder.”
Anne ceylanın ölümünden sonra ölü ve diri hayvan anatomilerini incelemektedir. Giderek bu
konuda hayli donanımlı hale gelmiĢtir.
3. Bölüm: “Varlığın Özüne Doğru”
Hay artık “oluĢ ve bozuluĢ” evreninde Âlem-i Kevn-ü fesad varlıkları hayvan, bitki,
maden, taĢ, toprak, yağmur, kar, ısı… Tüm varlıkları derinlemesine araĢtırmaya baĢlar ve
onları kendi içinde bir düzene sokar. Her birindeki farklı nitelikleri birbiriyle uyuĢan ya da
çeliĢen yanları gözlemler. Hay adayı adeta laboratuvar gibi kullanmaktadır. Aslında çevre ve
varlıklarla birlikte kendisini de gözlemlemeye devam eder.
Hayvanların ve bitkilerin yapısını inceleyen Hay, ortak nitelikleri olduğunu keĢfeder.
Bu niteliklerin “hayvanlarda yetkin bir dereceye ulaĢtığı halde bitkiler taĢıdıkları kimi
engeller nedeniyle yetkinliğe ulaĢamadığı” sonucuna varır. Buna karĢın bütün nesnelerin
gerçekte tek bir varlık olduğunu kavrar.
“Cisimlerin biçimleri, Hay bin Yakzân’ın evrende ulaştığı ilk bilgidir. Biçimlerin
duyularla değil akılla kavranabileceğini idrak eder.”
“Hay, bütün bu çaba ve incelemelerin sonucunda belli bilgilere ulaĢınca Tanrı vergisi
(Ġlm-i Zarurî) olarak her yaratılanın bir yaratıcısı olduğu gerçeğini kavrar. Buna koĢut
olarak bütün biçimler için bir özne ve etken bulunması gerekir gerçeğini benimser.”
4. Bölüm: “Sıfırdan Sonsuza”
Hay, nesnelerden tam istediğini bulamayınca son derece bağımsız ve yetkin olduğunu
kavradığı Öz‟ü bulma hususunda gökyüzünü incelemeye baĢlar. “Çünkü evren yaratılmıĢsa
onu yaratmak için bir yaratıcı gereklidir.” Evrenin kendi kendine ya da tesadüfler sonucunda
var olamayacağı sonucuna varır. “Onu var edecek bir özne olmalıdır.” Ancak bu özne
duyularla algılanabilen bir Ģey ya da cisim olamaz. “Çünkü duyularla algılanabilen Ģey
44
