Page 35 - Kastamonu Genç Akademi Dergisi 2. Sayı
P. 35
info@kastamonugencakademiderigisi.com
hayatta kalamayacakları şekilde bedene bağlı varlığına devam edebileceğini savunur.
27
olduklarını ifade edecektir. Ardından, ayrılma ve ölümden sonraki yaşam
olasılığına rağmen, yine de nefs-i nâtıkanın
Böylece İbn Sînâ, nefs-i nâtıkanın
bedenle olan ilişkisini fazlasıyla gelişigüzel bir
akledilirleri kavramasından hareketle maddeye
şekilde kurgulayan reenkarnasyon
matbû’ olmadığını söyler. Hatta duyumsamaların
(transmigrasyon/metempsychosis) teorisini
nefsin akletmeyle meşgul olmasını engellediğini
29
reddetmemiz gerektiğini ileri sürer. Öyle
söyleyecek kadar ileri gider, çünkü nefs kendini
görünüyor ki, İbn Sina, insan nefsinin
duyururlar adadığında, akledilirlerden
cevherliğini savunsa da bedenle ilişkisini
uzaklaşmaktadır. Bu yaklaşım akla, duyuların
ilgilendiren konularda bunun sonuçlarını
nefse/ruha tamamen zararlı olduğu ve
azaltmaya çalışıyor. Buna göre doğal bir arzu, her
nefsin/ruhun akledilirleri kavramak için onlara
nefsi onu bireyselleştiren kendi özel bedenine
hiçbir şekilde ihtiyaç duymadığı tarzındaki
30
bağlar. Daha sonra beden, nefs için bir araç olur.
Plotinusçu bir görüşü getirebilir. Ancak İbn Sînâ,
Nefs bedenin dış ve iç duyularını kullanarak
duyuların akledilirlerin idraki için birçok
soyutlama faaliyeti yürütür ve faal akıldan
bakımdan önemli olduğunu, ancak en önemlisi,
akledilirleri almaya hazır hale gelir. Bu süreçte
akledilirleri faal akıldan almanın ön şartı olan
ilerledikten sonra ise duyularla fazla iştigal fayda
tikellerden suretleri soyutlamamızın duyumsama
31
değil zarar vermeye başlar. Bu bedenleşme ve
olmaksızın mümkün olmadığını söyler. İbn Sînâ,
tecevhür süreci bir kere yaşandıktan sonra ise
nefs-i nâtıkanın bedene olan epistemolojik
nefs yoluna bedensiz de devam edebilir hale
ihtiyacını gösterdikten sonra, bedene olan
gelir.
32
metafizik ihtiyacını da gösterir. Nefs, bir
bireyleşme ilkesine ihtiyaç duyar ve bu ilke
bedendir. Bu nedenle, Plotinus ve diğer
3. Sonuç
Neoplatonistlerin iddia ettiği gibi, ruh bedenden
Modern felsefede kritik bir önemi haiz olan zihin
28
önce var olup da sonra bedene düşemez.
beden probleminin kökenleri bir bakıma Orta çağ
Nefs, bir beden onun tarafından
felsefesinde ve antik felsefede bulunur. Ancak
kullanılmaya uygun hale geldiğinde ortaya çıkar.
gerek zihin ve nefs arasındaki farkların, gerekse
İbn Sina ölümden sonrası için ise tersini savunur
bu dönemlerde sorunun farklı ilgilerle ve farklı
ve nefs-i natıkanın bedenden bağımsız olarak
zeminlerde tartışılmış olmasının yol açtığı
27 Adamson, “Correcting Plotinus: Soul's Relationship to Body 30 Druart, “Imagination and the Soul—Body Problem in Arabic
in Avicenna's Commentary on The "Theology of Aristotle"”, Philosophy”, 330; Adamson, “Correcting Plotinus: Soul's
62. Relationship to Body in Avicenna's Commentary on The
28 Adamson, “Correcting Plotinus: Soul's Relationship to Body "Theology of Aristotle"”, 63–64.
in Avicenna's Commentary on The "Theology of Aristotle"”, 31 Adamson, “Correcting Plotinus: Soul's Relationship to Body
63–64. in Avicenna's Commentary on The "Theology of Aristotle"”,
29 İbn Sina’nın reenkarnasyonu inkârı ve Platon ve Pisagor’da 69.
bulunan reenkarnasyona dair ifadeleri mecaza hamletmesi için 32 Robert E. Hall, “Intellect, Soul and Body in Ibn Sina:
bkz. Adamson, “Correcting Plotinus: Soul's Relationship to Systematic Synthesis and Development of The Aristotelian,
Body in Avicenna's Commentary on The "Theology of Neoplatonic and Galenic Theories”, Interpreting Avicenna:
Aristotle"”, 70–73. Science and Philosophy in Medieval Islam, ed. Jon McGinnis
(BRILL, 2004), 65.
28
