Page 32 - Kastamonu Genç Akademi Dergisi 2. Sayı

info@kastamonugencakademiderigisi.com

irtibat açık değildir ve bu irtibatın tamamen ki dünya bir kez ikincil niteliklerden

koparılması olasılığı sadece bir anlık düşünmeye arındırıldığında, onların zihindeki gerçek dışı

bakmaktadır. Açlık hissinden renk ve acı varlıkları, zihin-beden sorunu için zemin

15
tecrübelerine varıncaya kadar, zihin yaşantıları hazırlamış oldu.
üzerine kısacık bir refleksiyon, Orta Çağ'da da en

az bugün olduğu kadar doğrudan erişilebilir değil
1. Hangi zihin-beden problemi?
14
miydi?
Son olarak, zihin-beden problemi ile tam olarak
Peter King, “Why Isn’t the Mind-Body
ne kastedildiğini netleştirmek ve İbn Sina
Problem Medieval?” adlı makalesinde konuya
düşüncesinde –burada artık nefsten bahsediyor
ilgi çekici bir noktadan yaklaşır. King, bu
oluşumuzdan kaynaklı farklılıklara dikkat
durumun suçlusunun birincil ve ikincil nitelikler
edilmekle beraber- sorunun hangi bakımdan ele
arasındaki ayrım olabileceğini öne sürer. Buna
alınacağını belirtmek yerinde olacaktır, zira
göre Yeni Bilim'in başarısı, dünyadaki yegâne
zihin-beden problemi aslında birden çok
"gerçek" özelliklerin temelde nicel olduğunu akla
problemi şemsiyesi altına alan bir üst başlığın
yatkın kılmıştır. Bunlar ise büyüklük, şekil,
adıdır. Bu başlığın kapsamına giren
konum, hız, yön gibi birincil niteliklerdi. Ama bu
problemlerden biri etkileşim problemidir, yani
durum, ikincil nitelikleri tabiri caizse gidecek
zihin ve beden gibi farklı şeylerin (veya
hiçbir yeri kalmamış halde bırakmıştır. Onlar da
cevherlerin) birbirleri üzerinde nasıl etkili bir
dış dünyadan (Antik Çağ'dan beri mutlu bir
nedensel etkisi olabilir. Bir diğer problem ise
şekilde bulundukları yerden) niceliksel olarak
birleşme problemi yani birbirinden ayrı var
hala açıklanamaz görünen tek yere, yani zihne
olabildiği tasavvur edilebilen zihin ve bedenin
göç etmek zorunda kaldılar. King’e göre Orta Çağ
nasıl tek bir şeyde örneğin bir insanda
boyunca renklerin, seslerin ve kokuların hepsinin
birleşebildiği problemidir. Üçüncü bir sorun,
sorunsuz bir şekilde dış dünyanın niteliksel
zihinde duyumların veya duyu idelerinin
özellikleri olduğu, örneğin sandalyenin şeklinden
varlığıyla ilgilidir; başka bir ifadeyle gerçekten
daha fazla özel ve açıklanamaz bir "olağanüstü"
bedensiz bir zihinde duyumların nasıl
boyuta sahip olmadığı düşünülüyordu. Yani
olabileceğini nasıl açıklayabileceğimiz anlamına
renkler Orta Çağ'da da kesinlikle zihinsel
gelir. Oldukça ihmal edilen ancak çok önemli
edimlerin içeriği olabilirdi, ancak bunlar bir
olan dördüncü bir zihin-beden sorunu ise gâî ve
sandalyenin şekliyle tamamen aynı tarzda
etkin nedenselliğin nasıl birleştirilebileceğidir.
içeriklerdi ve sadece aynı türden zorlukları ortaya
Etkin nedensellik tarafından yönetilen maddi
çıkarıyorlardı. Bu zorlukların hiçbiri ise renklerin
dünya ve canlılar dünyasını, gâî nedensellik
bu varsayılan "hissini" içermiyordu. (Dolayısıyla

örneğin bir qualia problemi doğmuyordu.) Ne var

14 Peter King, “Why Isn’t the Mind-Body Problem Medieval?”, 15 King, “Why Isn’t the Mind-Body Problem Medieval?”, 204.
Forming The Mind, ed. Henrik Lagerlund (Dordrecht: Springer
Netherlands, 2007), 187.

25